گرد پشتی برگشت پذیر که گردپشتی متحرک^[۲۴] نامیده می­ شود به آسانی قابل اصلاح است. ولی گرد پشتی برگشت ناپذیر یا ثابت^[۲۵] که تغییر شکل ستون مهره­ای با اقدامات جدی درمانی و از طریق پزشک قابل اصلاح است. ملاحظات اصلاحی و درمانی: اصلاح وضعیت بدنی فرد و عادات غلط جسمی او از طریق آشنا ساختن وی با وضعیت بدنی مطلوب. ایجاد جنبش پذیری در مفصل شانه و انعطاف پذیری و کشش عضلات جلویی ناحیه سینه. تقویت عضلات ناحیه عقبی بالای پشت. افزایش ظرفیت تنفسی فرد با اجرای تمرینات تنفسی (علیزاده و همکاران، ۱۳۸۱).
۹.۵.۷.۲. عارضه زانوی پرانتزی
زانوی پرانتزی (ژنوواروم، زانوی درون گرد یا پای کمانی) یکی از اختلالات در مفصل زانو است که در آن زانو­ها از هم فاصله زیادی می­گیرند، این عارضه می ­تواند وضعیتی یا ساختاری باشد. نوع ساختاری آن در اثر اختلالات و تغییر شکل­های استخوانی و نوع وضعیتی آن در اثر ترکیبی از موقعیت­های مفصلی که باعث ایجاد راستای غلط در زانو می­ شود بدون اینکه در استخوان­های دراز تغییر یا انحنایی وجود داشته باشد، ایجاد می­ شود. نوع ساختاری این عارضه بیشتر در بین ورزشکاران عمومیت دارد. این اختلال وقتی که زانو در حالت اکستنشن بیش از حد بوده و استخوان درشت نی چرخش داخلی داشته باشد، بیشتر مشهود است، لذا بیشتر مواقع وقتی که زانوی عقب رفته اصلاح شود، این عارضه نیز اصلاح می­ شود (نوربخش و همکاران، ۱۳۷۹، سخنگویی، ۱۳۷۹).
این عارضه همان طور که در شکل ۱۰-۲ مشاهده می­ شود از نمای قدامی و خلفی قابل رویت می­باشد و دقیقاً حالت عکس اختلال زانوی ضربدری است، یعنی در این عارضه وزن بدن توسط جانب داخلی سطوح مفصلی زانو تحمل می­ شود. به مرور زمان در نتیجه این شرایط، غضروف مفصلی به علت وجود فشار ممکن است تخریب شود. در این اختلال فشار اضافی بر روی لیگامنت جانب خارجی زانو وارد می­ شود (جینکینز و همکاران، ۱۹۸۹).
علایم فیزیکی عارضه

1. 1. وجود فضای غیر طبیعی در بین کندیل­های دو پا، که قوزک­ها به هم چسبیده است و کشکک­ها به رو برو نگاه می­ کنند.

1. 1. ران چرخش خارجی بیش از حد و محدودیت در برابر چرخش داخلی دارد.

1. 1. ساق (درشت نی) چرخش داخلی بیش از حد و محدودیت در برابر چرخش خارجی دارد.

1. 1. به علت چرخش ران استخوان کشکک به سمت خارج انحراف دارد.

1. 1. راه رفتن به شیوه­ای که پا به سمت داخل چرخیده است.

روش­های اندازه گیری زانوی پرانتزی نیز به مانند زانوی ضربدری شامل استفاده از متر نواری، خط کش، کولیس یا کالیپر است. برای اندازه گیری این اختلال، زانو­ها باید در حالت اکستنشن کامل قرار گرفته و قوزک­های دو پا به گونه ­ای به هم چسبیده باشند که استخوان­های کشکک زانو­ها به روبرو نگاه کنند. در این حالت فاصله بین دو کندیل داخلی ران­ها (فوق لقمه داخلی ران) به وسیله متر نواری، خط کش، کولیس یا کالیپر اندازه گیری و ثبت می­ شود. در برخی متون، بیشترین فراوانی (فاصله بین دو کندیل) در دامنه ۴-۲ سانتیمتر قید شده است (جینکینز و همکاران، ۱۹۸۹). در صورتی که فاصله بین کندیل­های ران بیشتر از ۴ سانتیمترباشد، نشانه ناهنجاری و عارضه زانوی پرانتزی می­باشد (نوربخش و همکاران، ۱۳۷۹).

البته مانند زانوی ضربدری، به منظور غربال کردن می­توان از خط کش شاقولی یا پوسچر اسکرین استفاده کرد. برای این منظور فرد پشت صفحه شطرنجی یا خط شاقولی می­ایستد. در حالت طبیعی خط مرجع باید از استخوان ران (مفصل ران) شروع شده، از مرکز استخوان کشکک و ستیغ درشت نی عبور کرده و در میان شست و انگشت دوم فرود آید. در فرد مبتلا به ژنو وارم بسته به شدت عارضه، خط از روی سایر انگشتان پا عبور می­ کند.
۱۰.۵.۷.۲. عارضه زانوی ضربدری
زانوی ضربدری (ژئووالگوم یا زانوی برون گرد یا پای X) اختلال ارتوپدی است که همان گونه که در شکل ۸.۲ نشان داده شده است، مچ پا از یکدیکر فاصله پیدا کرده ولی زانو­ها به هم
چسبیده­اند. در این اختلال به علت زاویه داخلی ران و ساق پا، خط اعمال وزن به سمت بیرون از مرکز مفصل زانو انتقال می­یابد. این حالت باعث می­ شود که وزن بدن توسط جانب خارجی سطوح مفصلی زانو تحمل شود. این شرایط (فشار به سطوح خارجی مفصل) در طولانی مدت باعث خرابی و از بین رفتن غضروف مفصلی در آن ناحیه می­ شود و در X-ray ممکن است که تغییرات غضروفی قابل مشاهده باشد. در این اختلال لیگامنت جانب داخلی زانو تحت کشش ریادی قرار گرفته و باعث عدم ثبات و تعادل مفصل زانو گشته که در نتیجه آن را آماده آسیب پذیری می­ کند. همچنین عضله کشنده پهن نیام نیز در حالت کوتاه شدهقرار می­گیرد. اگر اختلال زاویه زانو به ۱۰ درجه برسد، اعمال وزن به ناحیه مورد ابتلا تا سه برابر افزایش می­یابد. لازم به ذکر است ژنو والگوم بیشتر در مردان مشاهده می­ شود و علت این عارضه می ­تواند بیماری­های متابولیکی و یا اختلالات پوسچری باشد (سخنگویی، ۱۳۷۹).
علایم فیزیکی عارضه زانوی ضربدری

1. 1. وجود فضای غیر طبیعی بین قوزک­های پا، وقتی که زانو­ها به هم چسبیده است و کشکک­ها به روبرو نگاه می­ کنند.

1. 1. والگوس ممکن است که در یک پا بیشتر از دیگری باشد (یک طرفه) که در این صورت بر طول اندام و ناحیه کمر نیز تاثیر گذار خواهد بود و باعث عدم تعادل آن می­ شود.

همچنین ممکن است

1. 1. ران چرخش داخلی و محدودیت در برابر چرخش خارجی داشته باشد.

1. 1. ساق (درشت نی) چرخش خارجی و محدودیت در برابر چرخش داخلی داشته باشد.

1. 1. استخوان کشکک به علت چرخش ران انحراف پیدا کند.

1. 1. پا دچار پرونیشن شود (جینکینز و همکاران، ۱۹۸۹).

از روش­های متداول اندازه گیری این ناهنجاری استفاده از متر نواری، خط کش، کولیس یا کالیپر است. برای اندازه گیری میزان ژنووالگوم (واگوس) زانو­های آن­ها را باید در حالت اکتنشن کامل قرار داد به صورتی که کشکک­های زانو به سمت جلو بوده و به روبرو نگاه کنند. سپس فاصله بین دو قوزک داخلی مچ پا مطابق با شکل ۲-۹ از طریق متر نواری، خط کش، کولیس یا کالیپر اندازه گیری و ثبت می­ شود (نوربخش و همکاران، ۱۳۷۹، جینکینز و همکاران، ۱۹۸۹).

شکل ۶.۲. روش اندازه گیری زانوی ضربدری با بهره گرفتن از خط کش
البته برای غربال کردن می­توان از روش خط شاقولی نیز استفاده کرد. برای این منظور فرد پشت صفحه شطرنجی یا خط شاقولی می­ایستد. در حالت طبیعی خط مرجع در امتداد طولی از سر استخوان ران (مفصل ران) شروع می­ شود و از مرکز استخوان کشکک و ستیغ درشت نی عبور کرده و در میان شست و انگشت دوم فرود می ­آید. در فرد مبتلا به ژنووالگوم بسته به شدت عارضه، خط شاقولی به سمت داخل پا متمایل شده و از روی انگشت شست به سمت داخل عبور می­ کند (نوربخش و همکاران، ۱۳۷۹).
در برخی از متون حرکات اصلاحی، این عارضه به ۴ درجه به شکل زیر تقسیم شده است:
(درجه ۱) فاصه بین دو قوزک از ۵/۲ سانتی­متر کمتر است.
(درجه ۲) فاصه بین دو قوزک بین ۵/۲ تا ۵ سانتی­متر است.
(درجه ۳) فاصه بین دو قوزک بین ۵ تا ۵/۷ سانتی­متر است.
(درجه ۴) فاصه بین دو قوزک از ۵/۷ سانتی­متر بیشتر است (جینکینز و همکاران، ۱۹۸۹).
۱۱.۵.۷.۲. انحراف مچ پا به خارج- پا­های دمر
این ناهنجاری با عنوان پا­های چرخیده به خارج نیز شناخته شده است. و با برآمدگی دو قوزک داخلی و صافی کف پای کاذب که با پیچش داخلی مچ پا ایجاد شده ­اند، مشخص می­ شود. بهترین درمان برای این ناهنجاری استفاده از یک وسیله طبی از همان سنین اولیه و استفاده از یک سری تمریناتی است که حرکات خم شدن پنجه پا، خم کردن مچ پا به پایین و چرخش خارجی را در بر می­گیرد (هایاشی و یاکوبی، ۱۹۸۵).
۱۲.۵.۷.۲. پای چرخیده به داخل- پیچش داخلی درشت نی
این عارضه که اغلب از آن به عنوان پای چرخیده به داخل یاد شده است با چرخش داخلی در مفاصل ران مشخص می­ شود. این امر باعث می­ شود که زانو­ها چرخش داخلی پیدا کنند
(عارضه زانوان متقاطع) و پنجه­های پا به سمت داخل بچرخند (هلال زاده، ۱۳۸۵). در واقع پیچش داخلی غیر طبیعی درشت نی معمولا در ارتباط با چرخش پاشنه به داخل یا زانوی پرانتزی است. این تغییر شکل به صورت تکی بسیار کم مشاهده می­ شود. مشکل اصلی چرخش انگشتان به داخل است. قوزک داخلی نسبت به قوزک خارجی در سمت عقب قرار می­گیرد. درگیری معمولا متقارن است و چون انگشتان با زاویه­ی حدود ۱۵ الی ۳۵ درجه در سمت داخل قرار دارند، مرکز جاذبه­ی بدن در خارج دومین استخوان کف پایی (که مرکز شعاع پاست) می­افتد. در بچه­های بزرگ­تر این تغییر مرکز جاذبه­ی بدن از طریق صاف (راست) و دور کردن جلو پا جبران می­ شود. این عارضه می ­تواند مادرزادی یا اکتسابی باشد. در شکل مادر زادی پیچش داخلی درشت نی کشکک می ­تواند خیلی زیادتر از حالت طبیعی به داخل بچرخد اما چرخش به خارج در حد طبیعی است. این عارضه ممکن است در نتیجه­ یک تغییر شکل ثابت استخوانی، کوتاهی بافت نرم، فلج عضلانی، عدم تعادل عضلانی و یا تغییر در صفحه­ی مفصلی باشد (۱۲).
۸.۲. بررسی پیشینه تحقیقات
۱.۸.۲. تحقیقات انجام شده در داخل کشور
علیرضا بیاتی در سال ۱۳۹۳ به مقایسه شاخص­ های اصلی آنتروپومتریکی، بیومکانیکی، فیزیولوژیکی، روانی و وضعیت قامتی اسکلتی- عضلانی تیر اندازان نخبه بزرگسال زن و مرد پرداخت. نتایج تحقیق نشان داد که بین شاخص­ های اصلی آنتروپومتریکی، بیو مکانیکی، فیزیولوژیکی و روانی تفاوت معنا داری بین دو گروه وجود داشت وتنها در وضعیت قامتی، اسکلتی- عضلانی تیراندزان نخبه زن و مرد تفاوت معنا داری مشاهده نشد (بیاتی، ۱۳۹۳).
شیخ در سال ۱۳۹۲ به مقایسه شاخص­ های اصلی آنتروپومتریکی، بیومکانیکی، فیزیولوژیکی، روانی و وضعیت قامتی اسکلتی- عضلانی فوتسالیست­های زن تیم ملی ایران و زنان غیر ورزشکار پرداخت. نتایج تحقیق نشان داد بین شاخص­ های اصلی آنتروپومتریکی (جز در پهنای تنه از سطح ناف، محیط تنه در سطح لگن، بیشترین محیط ساق وچربی دو سر)، بیومکانیکی جز در استقامت عضلانی (درازونشست)، توان عضلانی (پرش سارجنت)، چابکی (ایلینویز)، تعادل ایستا (تست لک لک) وتعادل پویا، وضعیت قامتی (جز در پشت کج، پشت گرد و کف پای صاف)، و آسیب­ها (جز در آسیب سر، ران، زانو ومچ پا) اعضای تیم ملی فوتسال بانوان و زنان غیر ورزشکار تفاوت وجود ندارد (شیخ، ۱۳۹۲).
ولی اله زلفی در سال ۱۳۹۲ به مقایسه شاخص­ های اصلی ویژگی­های آنتروپومتریکی، بیومکانیکی، روانی ووضعیت قامتی اسکلتی- عضلانی پسران ۱۸-۱۵ ساله منطقه بزینه رود استان زنجان پرداخت. نتایج تحقیق نشان داد که بین گروه ­های مختلف آزمودنی­های پژوهش به لحاظ قد، ارتفاع از زائده آخرومی، محیط تنه در سطح سینه، فاصله دو بال، بیشترین محیط بازو، محیط آرنج، بیشترین محیط ساعد، ارتفاع زانوتا زمین و چربی ساق پا از پارامتر­های آنتروپومتریکی وتوان عضلانی (پرش سارجنت)، قدرت (قدرت مچ دست)، تست ستاره (در جهت قدامی داخلی، داخلی وخلفی) از پارامتر­های بیومکانیکی وسیستول، ضربان بعد از فعالیت و رکورد ۵۴۰ متر از پارامتر­های فیزیولوژیکی و به لحاظ اختلال در عملکرد اجتماعی و برون گرایی و شادمانی از ویژگی­های روانی وکتف وزانوی پرانتزی از پارامتر­های وضعیت قامتی اسکلتی- عضلانی در بین گروه ­های سنی ۱۵، ۱۶، ۱۷ و ۱۸ ساله تفاوت معناداری وجود دارد (زلفی، ۱۳۹۲).
مهربان در سال ۱۳۹۲ به مقایسه شاخص­ های اصلی ویژگی­های آنتروپومتریکی، بیومکانیکی، فیزیولوژیکی، روانی و ناهنجاری­های اسکلتی- عضلانی دختران ۹ تا ۱۱سال شهر یاسوج پرداخت. بنا به نتایج وی بین شاخص­ های اصلی ویژگی­های آنتروپومتریکی (جز در محیط کمان پا، وزن، پهنای سر، محیط تنه در سطح لگن، ارتفاع از زائده آخرومی، محیط آرنج، محیط زانو، محیط ران، بیشترین محیط ساعد، قد، محیط تنه در سطح ناف، چربی سینه­ای، چربی فوق خاصره­ای، چربی زیر بغل، پهنای مچ دست، طول ران و پهنای آرنج)، بیومکانیکی (جز در انعطاف، توان (پرش طول و پرتاب توپ)، چابکی (ایلینویز)، سرعت (۴۰متر سرعت) و تعادل (تست yخلفی داخلی)، فیزیولوژیکی، سلامت روانی، هوش هیجانی، تیپ شخصیتی (جز در پذیرا بودن) و وضعیت اسکلتی-عضلانی دختران ۹ تا ۱۱سال تفاوتی وجود ندارد. در گروه سنی۹ سال کف پای گود، شست کج، پهنای لگن در حالت نشسته، طول ران، قد، پهنای مچ دست، پهنای تنه از ارتفاع نوک سینه، در گروه سنی ۱۰سال پرش طول و مواردِ برون گرایی، قطر قوزک، چربی سه سر، چربی ران، درازونشست، تعادل (تست y در قسمتخلفی داخلی) و اختلال عملکردی و افسردگی برای ۱۱ساله­ها به عنوان شاخص اصلی شناسایی شدند (مهربان، ۱۳۹۲).
بیاتی در سال ۱۳۹۲ به مقایسه شاخص­ های اصلی آنتروپومتریکی، بیومکانیکی، فیزیولوژیکی، روانی و وضعیت قامتی قبل و بعد از بلوغ دختران ۱۳-۱۱ ساله پرداخت. ۶۰ دختر ۱۳-۱۱ ساله قبل و ۴۰ دختر ۱۳-۱۱ ساله بعد از بلوغ استان البرز به صورت نمونه تصادفی در دسترس به عنوان آزمودنی در این تحقیق شرکت کردند. نتایج تحقیق نشان داد که بلوغ موجب تفاوت در شاخص­ های اصلی آنتروپومتریکی، بیومکانیکی، فیزیولوژیکی، روانی و وضعیت قامتی در دختران ۱۱ تا ۱۳ ساله شده است. در ویژگی­های آنتروپومتریکی، قد در دختران قبل از بلوغ و محیط تنه در سطح سینه در دختران بعد از بلوغ چشمگیرتر است و به مرور توانایی­های حرکتی و آمادگی جسمانی آن­ها بهبود می­یابد و به همین نسبت ناهنجاری­های اسکلتی بیشتر دیده می­ شود (بیاتی، ۱۳۹۲).
کریلی در سال ۱۳۹۱ به مقایسه شاخص­ های اصلی ویژگی­های آنتروپومتریکی، بیومکانیکی، فیزیولوژیکی، روانی و ناهنجاری­های اسکلتی– عضلانی در دختران ۹ تا ۱۱ سال پرداخت. یافته­های تحقیق نشان داد رشد موجب تفاوت در شاخص­ های اصلی ویژگی­های آنتروپومتریکی، بیومکانیکی، روانی و ناهنجاری­های اسکلتی–عضلانی در دختران ۱۱-۹ ساله شده است. در ویژگی­های آنتروپومتریکی ترکیب بدن در دختران ۹ ساله، محیط اندام در دختران ۱۰ ساله و طول اندام در دختران ۱۱ ساله چشم گیرتر است و به تدریج قدرت و استقامت عضلانی آن­ها افزایش یافته و در کل مهارت­ های حرکتی آن­ها بهبود می­یابد. همچنین کودکان به تناسب رشد جسمانی با احساسات جدید که در نتیجه دگرگونی­های جسمانی پدید می ­آید و موجب برانگیخته شدن حالات روحی و روانی آن­ها می­ شود، سازگارتر می­شوند (کریلی، ۱۳۹۱).
رحمتی در سال ۱۳۹۱ به مقایسه شاخص­ های اصلی ویژگی­های آنتروپومتریک، بیومکانیک، روانی و ناهنجاری­های اسکلتی- عضلانی دختران ۱۸-۱۶ ساله منطقه یک شهر تهران پرداخت. نتایج تحقیق نشان داد که فقط بین زائده آخرومی تا سطح زمین، طول سر، چربی تحت کتفی، چربی شکمی، چربی سه سر و چربی دو سر از پارامتر­های آنتروپومتریکی و استقلال و واقع گرایی از بین پارامتر­های هوش هیجانی در بین گروه ­های سنی ۱۶ تا ۱۸ ساله تفاوت معناداری وجود دارد، که می­توان گفت تعادل ایستا (تست لک لک) برای گروه سنی ۱۶ سال، واقع گرایی برای گروه سنی ۱۷ سال و چربی شکمی و تحت کتفی برای ۱۸ ساله­ها به عنوان شاخص اصلی شناسایی شدند (رحمتی، ۱۳۹۰).
حسینی در سال ۱۳۹۰ به مقایسه بین ویژگی­های آنتروپومتریکی، بیومکانیکی و ناهنجاری­های اسکلتی زنان ۱۸ تا ۳۵ سال ورزشکار و غیر ورزشکار پرداخت. یافته­های تحقیق نشان داد بین میانگین­های قد نشسته، پهنای آرنج، پهنای تنه در سطح ناف، محیط تنه در سطح ناف، محیط ران در قسمت میانی و شاخص کورومیک و تیپ بدنی مزومورفی زنان ورزشکار و غیر ورزشکار تفاوت معنادار وجود داشت. در مورد فاکتور­های بیومکانیکی بین میانگین قدرت، سرعت، چابکی، استقامت و تعادل زنان ۱۸ تا ۳۵ سال ورزشکار و غیر ورزشکار تفاوت معنادار تایید شد. در مورد ناهنجاری­های اسکلتی، انحراف جانبی ستون مهره­ها، انحراف گردن به جلو و شکم افتاده تفاوت معنا دار تایید شد. نتیجه می­گیریم که ورزشکار بودن می ­تواند در برخی از فاکتور­های آنتروپومتریکی، بیومکانیکی، و ناهنجاری­های اسکلتی تأثیر مثبتی داشته باشد (حسینی، ۱۳۹۰).
شادمانی در سال ۱۳۹۰ به بررسی رابطه لوردوزیس کمر با ویژگی­های آنتروپومتریکی، ترکیب بدنی و آمادگی جسمانی در دانش ­آموزان دختر هنرستان تربیت بدنی شیراز پرداخت. یافته­های تحقیق نشان داد بین لوردوزیس کمر با شاخص توده بدنی (BMI) دانش ­آموزان تربیت بدنی (r=0. 351) در سطح ۰۱/۰<α با ۹۹ درصد اطمینان رابطه معناداری وجود دارد و بین لوردوزیس کمر با درصد چربی بدن (BF%) دانش ­آموزان تربیت بدنی رابطه معناداری وجود دارد. بین لوردوزیس کمر با نسبت دور کمر به باسن (WRH) دانش ­آموزان تربیت بدنی رابطه معناداری وجود ندارد. همچنین بین لوردوزیس کمر با قدرت عضلات شکم دانش ­آموزان تربیت بدنی رابطه معناداری وجود ندارد (شادمانی، ۱۳۹۰).