منظور از روایی^[۵۹] پرسشنامه این است که سوالات مندرج در آن دقیقاً متغیرها و موضوع مورد مطالعه را بسنجد. (متانی،۱۳۸۶) در این تحقیق آزمون محتوا، جهت تعیین روایی پرسشنامه استفاده شده است به‌طوری‌که، پرسشنامه به نظرسنجی تعدادی از مدیران کارگزاری‌های بورس کالا، تحلیل گران بازار، اساتید فعال در بازار سرمایه و مدیریت گذاشته شد که بعد توسط راهنمایی های استاد راهنما نکات مبهم و نارسای پرسشنامه برطرف و برخی از گزینه‌ها که ارتباطی با اهداف تحقیق نداشتند، حذف یا اصلاح گردیدند و پس از اعمال نظرات اصلاحی، پرسشنامه تهیه و پس از تأیید اساتید محترم مورد استفاده قرار گرفت.
۳-۵ آزمون های آماری:
برای بررسی و تجزیه‌وتحلیل حاصله، از روش‌های آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است.

در سطح توصیفی با بهره گرفتن از توابع آماری نظیر ‏فراوانی ، درصد ، میانگین و انحراف معیار به تحلیل و توصیف ویژگی های جامعه آماری پرداخته، و در سطح استنباطی هم به‌منظور ‍، پاسخ به سوالات پژوهشی و هم به‌منظور یافتن روابط خاص بین متغیرهای جامعه آزمون‌هایی که بعداً تشریح خواهد شد استفاده می­ شود.
از آنجایی که هیچ فرض خاصی در مورد نرمال بودن جامعه و معلوم بودن واریانس و میانگین جامعه نداریم، آزمون‌های ناپارامتریک روش‌های مناسبی جهت استفاده در آزمودن فرضیات تحقیق می­باشند. (عادل آذر و مومنی، ۱۳۸۳)
۳-۵-۱ آزمون دوجمله­ای^[۶۰]
این آزمون به‌منظور بررسی وجود اختلاف معنادار بین پاسخ­های داده‌شده به هر یک از سوالات تحقیق به­کار می­رود .آزمون دوجمله­ای از نوع آزمون‌های ناپارامتریک است، اما هنگامی که بزرگ‌تر از ۵ باشد از تقریب توزیع نرمال پیروی می­ کند .در این صورت آماره آزمون به‌صورت زیر قابل محاسبه است:

که در آن احتمال موفقیت در جامعه و احتمال موفقیت در نمونه و حجم نمونه آماری یعنی ۱۶۰ می­باشد. در این تحقیق جهت آزمون فرضیات، از آزمون دو جمله­ای استفاده گردیده است .
بایستی توجه داشت که آزمون دو جمله­ای برای متغیرهای اسمی دوحالته کاربرد دارد . (فتوحی اردکانی،۱۳۸۳) از آنجایی که سوالات پرسشنامه در طیف لیکرت (مقیاس رتبه­ای) از ۱ تا ۵ (در تحقیق حاضر از یک تا پنج) امتیاز داده‌شده‌اند، روش کار این است که در نرم­افزار SPSS ابتدا از منوی Transformation دستورcompute را انتخاب کرده و از سوالات مربوط به هر یک از سه متغیر مستقل تحقیق، به طور جداگانه میانگین گرفته و هر کدام را در یک ستون قرار می­دهیم حال با استفاده آزمون دوجمله­ای می­توانیم آزمون کنیم که آیا تعداد افرادی که به طور متوسط به یک عامل امتیاز۵۰ و کمتر داده‌اند با آنهایی که به همان عامل امتیاز بیشتر از ۵۰ داده­اند برابرند یا خیر و از این طریق فرضیات را آزمون کنیم. برای اجرای دستور آزمون دوجمله­ای در نرم­افزار SPSS‌مسیر زیر را طی می­کنیم:
Analyze Nonparametric test Binomial
۳-۵-۲ آزمون فریدمن
هنگامی که پژوهشگر بخواهد K (بیش از ۲) متغیر وابسته به هم را که در سطح مقیاس ترتیبی سنجیده شده، اولویت‌بندی نماید، می ­تواند از این آزمون استفاده نماید .نمرات در هر ردیف جداگانه رتبه‌بندی می­شوند .یعنی وقتی که K موقعیت مورد مطالعه قرار گیرد رتبه‌ها در هر ردیف از۱ تا K رتبه‌بندی می­شوند .
در این پژوهش، آزمون فریدمن برای موارد زیر به‌کار گرفته‌شده است.
۱- رتبه‌بندی فرضیه ­های اصلی
۲- رتبه ­بندی فرضیه ­های فرعی
۳- رتبه ­بندی سئوالات پرسشنامه
آزمون فریدمن معلوم می­ کند که آیا این احتمال وجود دارد که ستون­های جدول یعنی گروه ­های نمونه از یک جامعه آماری مشترک باشند یا خیر و همچنین معلوم می­ کند که آیا حاصل جمع رتبه­ها ( ) به طور معنی‌داری با یکدیگر تفاوت دارند یا خیر. وقتی که تعداد ردیف­ها و ستون‌ها خیلی کوچک نباشند، میتوان نشان داد که تقریباً «دارای توزیعی برابر با مجذور خی» بادرجه آزادی است. اگر مقدار محاسبه شده از فرمول زیر برای یک سطح معنی­دار معین و در جه آزادی بزرگ‌تر یا مساوی مقدار نشان داده‌شده در جدول باشد، معنی آن اینست که جمع­های رتبه‌ها (میانگین رتبه­ها) برای ستون ­های مختلف به طور معنی­داری باهم متفاوت هستند. (اندازه نمرات بستگی به موقعیتی دارد که آن نمرات از آن‌ها به‌دست آمده­اند) و بدین ترتیب می­توان را در آن سطح معنی‌داری رد کرد.

در این فرمول هر یک از علائم آزمون فریدمن به‌صورت زیر تعریف می‌شوند .
N: تعداد ردیف‌ها (تعداد آزمودنی‌ها)
K: تعداد ستون‌ها (تعداد موقعیت‌ها)
Rj: حاصل جمع رتبه‌های هر ستون (موقعیت)
در نرم‌افزار SPSS برای این آزمون، مسیر زیر را طی می­کنیم: (فتوحی اردکانی،۱۳۸۳)
Analyze Nonparametric test K related sample
فصل چهارم: تجزیه‌وتحلیل داده ­ها
مقدمه :
در این فصل با توجه به داده‌های جمع‌ آوری شده از جامعه مورد نظر، به بررسی سؤالات تحقیق می‌پردازیم و در صدد دستیابی به اهداف تحقیق هستیم. به همین جهت در ابتدا به توصیف ویژگی‌های جمعیت شناختی^[۶۱]جامعه مورد بررسی می‌پردازیم تا اگر خواستیم در آینده در مورد جامعه‌ای دیگر نیز نتایج این تحقیق را تعمیم دهیم حداقل، شرایط عمومی جوامع به هم شبیه باشند. علاوه بر این، متغیرهای جمعیت شناختی جامعه می‌تواند تصویری روشن از جامعه را در اختیار خوانندگان و محققان قرار دهد. پس از آن نوبت به بررسی اهداف تحقیق و پاسخ به سؤالات تحقیق می‌رسد و از طریق آمار توصیفی، به بررسی پاسخ­های داده‌شده به سوالات پرسشنامه می­پردازیم و با به­ کارگیری آزمون دو جمله­ای، فرضیات تحقیق را آزمون می­کنیم. آزمون فریدمن جهت اولویت­ بندی برخی عوامل استفاده می­کنیم و به رسالت خویش از تحقیق پاسخ می‌دهیم. لازم به ذکر است که در این فصل، تنها به ارائه یافته‌های تحقیق می‌پردازیم و تعبیر و تفسیر نتایج در فصل پنجم صورت خواهد پذیرفت .
تجزیه‌وتحلیل پرسشنامه شامل آمار توصیفی و آمار استنباطی است. آمار‌های توصیفی شامل فراوانی، درصد،میانگین و انحراف معیار می‌شود و آمار استنباطی نیز شامل آزمون‌هایی است که در فصل سوم جهت آزمون فرضیات بیان شده است .
۴-۱ تحلیل داده ­های جمعیت شناختی
در این بخش، ویژگی‌های جمعیت شناختی نمونه مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
۴-۱-۱ توزیع پاسخگویان بر حسب جنسیت
این بخش به توصیف داده ­های جمعیت شناختی مانند جنسیت، سن، میزان تحصیلات و بخش فعال در بورس کالا که سئوالات عمومی پرسشنامه را در برمی­گیرد. تعداد نمونه مورد بررسی که از نظرات آن‌ها جهت تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و آزمون فرضیات، استفاده شده است، ۱۶۰ نفر می­باشند. جدول و نمودار (۴-۱) نشان می­دهد که اکثریت مشتریان بورس کالای ایران (۸۵٫۱%) که نمونه آماری را تشکیل داده­اند، مرد و تنها ۱۴٫۹ درصد آن‌ها زن می­باشند.