صاحب نظران صلیب سرخ این اصل را مطابق بند۳ ماده ۵۷ ^[۱۹۹]بیان کرده اند،بر این اساس ـباید به حملاتی اشاره کرد که علیه مسیرهای ارتباطی و ترافیک ریلی دشمن به کار گرفته می شود،برخی نیروهای متخاصم تلاش می کنند تنها زمانی به دشمن حمله کنند که آسیبی به جمعیت غیرنظامی وارد نکنند و به جای حمله به ایستگاههای راه آهن که معمولاً در شهرها قرار دارند خطوط راه آهن در نقاط حیاتی و به دور از مناطق مسکونی مورد حمله قرار گیرد،همین اقدام را برای جاده ها نیز اتخاذ کرده ،البته با توجه به ماده ۵۲ پروتکل اول و در نظر داشتن این مطلب که این اهداف نقش مؤثری در عملیات نظامی داشته باشند.^[۲۰۰]

۴)ضرورت هشدار مؤثر قبل از حملات:
هدف این هشدار آن است که غیرنظامیان برای خود و اموال خود پناهگاهی پیدا کنند این قانون در ماده ۱۹ دستورالعمل ارتش دولتی در ایالت متحده در میادین نبرد مصوب ۲۴ آوریل ۱۸۶۳ دیده می شود که توسط فرانسیس لیبر^[۲۰۱] تنظیم شد و می گوید:
فرماندهان در هر جا که ممکن باشد باید دشمن را از قصد خود برای بمباران یک مکان آگاه کنند تا غیر نظامیان خصوصاً زنان و کودکان قبل از شروع بمباران محل را ترک کنند.بخش ج بند دوم ماده ۵۷ ^[۲۰۲]پروتکل اول نیز این مهم را بیان نموده که هشدار مؤثر باید وجود داشته باشد البته اشتثنائاً این مطلب را نیز آورده و بیان میدارد که اگر الزامات،امکان این هشدار را به وجود نیاورد نیاز به اعلام هشدار نیست مثلاً اگر عنصر حمله غافلگیرانه برای موفقیت حمله ضرورت داشته باشد.^[۲۰۳]
اصل مهم دیگراقدامات احتیاطی برای اثرات حملات است که بر اساس ماده۵۸پروتکل اول الحاقی طرفین امضا کننده پروتکل زمانی که وارد یک درگیری می شوند باید اقدامات احتیاطی در زمینه اثرات حملات خود را اتخاد کنند این ماده به قوانین حملات در محدوده تحت کنترل نیروهای متخاصم مربوط نمیشود بلکه به اقداماتی اشاره دارد که هر کدام از طرفین درگیر در سر حدات خود به آنها دست زده اند نیروهای متخاصم ممکن است انتظار داشته باشند که دشمنشان بر اساس الزامات مقرر عمل کرده و حقوق جمعیت های غیرنظامی را رعایت کند،خود آنها نیز باید تمام اقدامات احتیاطی لازم را به نفع جمعیت های تابعه خود در هر جا که منافع اقتضا می کند اتخاذ نمایند^[۲۰۴]
ماده۵۸ ^[۲۰۵]دربردارنده ۲ضرورت اصلی در ارتباط با اثرات حمله است:
۱)ممنوعیت قراردادن یک هدف نظامی در درون یا در نزدیکی یک ناحیه پرجمعیت
۲)حذف غیرنظامیان و اشیاء غیرنظامی از اهداف نظامی
با توجه به اینکه ابزارهای جنگ هوایی پیشرفتی چشمگیر داشته اند چنین استدلال می شود که افزایش دقت تسلیحات این احتمال را بالا می برد که مهمات به کار گرفته شده دقیقاً به نقطه مد نظر برخورد می کنند و احتمال آسیب جانی و صدمات ناخواسته کاهش پیدا می کنند.
۲)ممنوعیت حملات کورکورانه
مساله بعدی در خصوص قانونگذاری قوانین مربوط به بمباران ناحیه هدف در زمان جنگ است.بمباران ناحیه هدف بر اساس اصطلاحات معمول نظامی به معنی استفاده گسترده و بمباران نظام مند به منظور تخریب یک ناحیه عمومی به جای یک هدف کوچک و دقیق است،موارد معمول بمباران ناحیه هدف از نیمه قرن بیستم در قالب حملات هوایی به شهری مطرح شد که خود می تواند یک هدف نظامی باشد در اینجا تلاش نمی شود که اهداف نظامی به صورت جز به جز مورد حمله قرار گیرند.^[۲۰۶]
ممنوعیت کاربدر حملات بمباران هوایی را می توان در ماده۲۲ و ماده۲۴ کنوانسیون ۱۹۲۳ لاهه ملاحظه کرد در این موارد به طور خلاصه بمباران هوایی را تنها زمانی مجاز می داند که علیه اهداف نظامی باشد و همچنین بمباران شهرها،روستاها،شهرک ها،سکونت گاها و ساختماه ها را ممنوع کرده است اما امکان استفاده از چنین شیوه ای را علیه نواحی که در مجاورت مناطق عملیاتی قرار دارند به وجود آورده و شرایطی را برای آن تعیین کرده است که می گوید از دیدگاه نظامی،استفاده از این شیوه در چنین مناطقی زمانی توجیه پذیر بوده که باعث به خطر افتادن جان جمعیت غیر نظامی نشود.
چهاچوب حقوقی قابل اعمال در خصوص بمباران های ناحیه هدف را می توان امروزه در بطن پروتکل اول الحاقی در ماده ۵۱ یافت که این ماده صراحتاً می گوید که جمعیت غیرنظامی نباید مورد حمله قرار گیرد به علاوه حملات کورکورانه را ممنوع اعلام کرده است و در نهایت به مسئله بمباران ناحیه هدف می پردازد و آن را بر اساس ممنوعیت حملات کورکورانه ممنوع می کند.
حملات کورکورانه در بند۴ به عنوان حملاتی ناگهانی به اهداف نظامی و غیر نظامی بدون تفکیک تعریف شده است.
دیگر قوانین مرتبط با منع حملات هوایی و بمباران ناحیه هدف می توان به ماده۴کنوانسیون ۱۹۵۴در خصوص حمایت از دارایی های فرهنگی در بمباران های مسلحانه اشاره کرد و همچنین به کنوانسیون ۱۹۹۷ اوتابا در خصوص استفاده از بمبهای خوشه ای و همچنین دومین پروتکل کنوانسیون ۱۹۸۰ سازمان ملل متحد و همچنین سومین پروتکل کنوانسیون۱۹۸۰ سازمان ملل متحد در مورد برخی سلاخ های متعارف است که به ممنوعیت و محدودیت استفاده از حملات کورکورانه اشاره دارد.
از آنجا که بمباران ناحیه ای می تواند اثرات مخرب بر محیط زیست داشته باشد بند۳ماده ۳۵ پروتکل اول الحاقی یادآور ممنوعیت ابزارهای جنگی است که ممکن است کاربرد گسترده و دراز مدت داشته و به محیط زیست آسیب وارد کند.
اما امروزه با توجه به پیشرفت سلاح های موجود و دقیق شدن آنها می توان تا حدودی اهداف غیر نظامی و نظامی را تفکیک کرد و مورد حمله قرار داد و در این صورت نیازی به استفاده از حملات کورکورانه و ممنوعیت های حاصل از آن باقی نمی ماند.^[۲۰۷]
۳)بررسی قواعد حاکم مناطق پرواز ممنوع در جنگ های هوایی
در اینجا خالی از فایده نیست که به بررسی مناطق پرواز ممنوع در زمان جنگ های هوایی پرداخته شود.در ارتباط با نیروهای متخاصم در حوزه هوایی،قوانین سال ۱۹۲۳ لاهه می گوید که یک فرمانده جنگجو ممکن است عبور هواپیماهای بی طرف را از ناحیه نزدیک به محل درگیری ممنوع کند،پیشنویس کنوانسیون تنظیم شده در دانشکده حقوق دانشگاه هاروارد در سال ۱۹۳۹ می گوید که هواپیماهای دول بی طرف باید نسبت به نزدیک شدن به مناطق جنگی هشدار دریافت کنند^[۲۰۸]
اجرای این ممنوعیت ها به توافق دو طرف نیروهای متخاصم بستگی دارد که می توانند الزامات بیشتری را نیز به آن بیفزایند و و محدودیت های زیادتری نیز وضع کنند پروتکل الحاقی ۱۹۷۷ به کنوانسیون ژنو در ارتباط با نواحی فاقد دفاع و نواحی نظامی زدایی شده مباحثی را مطرح کرده است،در حالی که نواحی فاقد دفاع با بیانیه یکطرفه یکی از طرفین درگیر مشخص می شود نواحی فاقد نیروی نظامی باید بر اساس معاهدات دوطرفه مشخص شوند،مواد۵۹^[۲۰۹] و ماده۶۰^[۲۱۰] پروتکل اول الحاقی است که به مناطق بی دفاع و مناطق غیرنظامی پرداخته است
اما مناطق پرواز ممنوع یکی از چالش برانگیز ترین عملکردها در قبال جنگ افزار های معاصر است،این مناطق اخیراً به صورت نواحی استثنایی مشخص شده اند که استفاده از حریم هوایی برای برخی از دولت ها در هر نوع پروازی از مناطق ممنوعه است مگر برای کسانی که مجوز دارند.
در سال۱۹۲۲ در طول دومین جنگ در یوگسلاوی یک ناحیه استثنایی پروازی در بوسنی هرزگوین توسط سازمان ملل ایجاد شد و کشور های این منطقه آن را پذیرفتند^[۲۱۱]
فراتر از فعالیت های سازمان ملل نواحی پرواز ممنوع در نتیجه عمل یکجانبه یکی از قدرت ها یا بیش از یک قدرت علیه یک کشور اعمال می شود.در سالهای اخیر در زمان جنگ عراق برخی نیرو های ائتلاف^[۲۱۲]دو منطقه پروازممنوع ایجادکردند که منطقه شمالی در ژوئن ۱۹۹وضع شد و تمام پروازهای نظامی عراق در بالای مدار ۳۶درجه ممنوع شد و در منطقه جنوبی درآگوست۱۹۹۲وضع شد و پرواز در مناطق زیرمدار ۳۲ درجه ممنوع گردید با اتخاذ این اقدامات عراق از حق حاکمیت خود برای استفاده از حریم هوایی کشور خود ممنوع شد.به منظور توجیح منطقه پرواز ممنوع در عراق ایالات متحده و بریتانیا به دو قطعنامه مشهور شورای امنیت اشاره کردند طبق قطعنامه۶۷۸ که پس ازآتش بس در عراق به تصویب رسیبد و قطعنامه ۶۸۸ که طی آن برنامه ریزی هایی برای کاهش مشکلات جمعیت غیر نظامی در عراق در قالب برنامه های بشر دوستانه به اجرا در آمد، که درواقع هیچکدام از آنها صراحتاً و نه به صورت ضمنی امکام ایجاد منطقه پرواز ممنوع رابه وجود نیاوردند قطعنامه اول با جزییات بیشتری تدوین شده بود و قطعنامه ،منعکس کننده محدودیت هایی بر حق حاکمیت عراق در حریم هوایی خویشت بود ودر قطعنامه دوم برای تمامی اعضای سازمان ملل که قصد داشتند تلاش های بشردوستانه برای رفع مشکلات مردم عراق انجام دهند که البته کشور های ثالثی از
جمله چین و روسیه اعلام مناطق پرواز ممنوع رازیر پا گذاشتن حق حاکمیت عراق دانسته وآن را محکوم کردند^[۲۱۳]بدیهی است که در زمان صلح هرگونه نفوذ غیر مجاز هواپیماهای نظامی خارجی به حریم هوایی یک کشور متناظر با نقص حق حاکمیت منطقه ای است و باعث می شود که هواپیمادرمعرض اقدامات دفاعی شامل حمله و ساقط شدن قرارگیرد.با این وجود پس از سقوط هواپیمای کره ای در سال ۱۹۸۳ توسط هواپیمای نظامی ورشو در ناحیه جزیره ساخالین هیئتIKao قانونی را در قالب ماده۳ تصویب کردند مبنی بر اینکه کشور ها نباید علیه هواپیماهای غیر نظامی در حال پرواز ،از نیروی نظامی استفاده کنند و تحت هیچ شرایطی نباید امنیت وجان مسافران سوار بر هواپیما را به خطر بیاندازند.در زمان جنگ تمام هواپیماهای نظامی دول متخاصم اهداف قانونی نظامی محسوب می شوند.بنابر این از طرف دول متخاصم نواحی پرواز ممنوع متناظر با محدودیت های وضع شده حق آنها برای حمله به هواپیماهای خارج از منطقه را ضایع نمی کند و در هر موردی اصول پایه ایی قوانین بشردوستانه بین المللی قابل اعمال هستند.امروزه دولت ها به جای به وجود آوردن نواحی بدون در گیری در برخی مناطق در پی آن هستند که استفاده از نیروی نظامی را به مواردی محدود کنند که ضرورت نظامی و اصول تناسب ایجاب می کند،مسایل مختلف در این رابطه زمانی بروز می کند که بخواهیم وضعیت هواپیماهای غیر نظامی و هواپیماهای بی طرف را در نظر بگیریم مقررات کنوانسیون ۱۹۲۳ ^[۲۱۴]لاهه اعلام می کند که هواپیماهای غیر نظامی دول متخاصم چه خصوصی و چه دولتی که در سر حدات مرزهای خود پرواز می کنند اهداف مجاز نظامی نمی باشند.بر اساس قوانین لاهه هواپیماهای دول بی طرف که از مناطق ممنوع دول متخاصم پرواز نمی کنند نیز نباید مورد حمله قرار گیرند.هنگامی که این هواپیماها در محدوده دول متخاصم پرواز کرده باشد به انها هشدار داده می شود که به هواپیماهای نظامی نزدیک می شوند این هواپیماها باید در نزدیک ترین فرودگاه فرود بیایند و در صورت عدم دست زدن به چنین اقدامی مورد حمله قرار می گیرند.^[۲۱۵]
یک دولت بی طرف نباید وارد محدوده هواپیمایی نظامی دولت های متخاصم شود در سال ۱۹۸۸ پرواز ۶۵۵ خطوط هوایی مسافربری ایران توسط موشک ضدهوایی یک ناو هواپیمابر آمریکایی به اسم USSوینسنس مورد حمله قرار گرفت و ۲۹۰ قربانی بر جای گذاشت بر اساس گذارش آمریکا هواپیمای مسافربری ایران به اشتباه به عنوان یک جت نظامی مهاجم شناسایی شده بود که برای پشتیبانی از قایق های ایران فرستاده شده بود،کاپیتان وینسنس اینطور قضاوت کرده بود که اطلاعات موجود نشان می دهد که اقدامات علیه هواپیما بر اساس شواهد و قراین کاملاً مجاز بوده است.صرف نظر از تحقیقاتی که به نتیجه گیری مخالف آنچه گفته شده بود منتج شد که فرمانده دست به اقدامات خودسرانه زده و مراقبت ها و قواعد لازم را رعایت نکرده بود و این اقدام بر اساس اصول لزوم اقدام نظامی و اصول تناسب توجیح ناپذیر است و این فرمانده آمریکایی اصول بشردوستانه را در قبال هواپیمای غیر نظامی رعایت نکرده بود که منجر به محکومیت دولت آمریکا در این زمینه شد.بنابراین مناطق پرواز ممنوع چه باتوافق دول متخاصم ایجاد شود، چه از سوی یک قدرت یا ازسوی سازمان ملل متحد ایجاد شود باید به کشورها اعلام و زمان و محدوده آن را مشخص کنند در این صورت اگر هواپیمای کشوری با علم به ایجاد این مناطق وارد این محدوده شود هدف نظامی قانونی تلقی می شود.
مبحث دوم : بی طرفی و جنایت جنگی در جنگ های هوایی
گفتار اول:بیطرفی در جنگ هوایی
الف)مفهوم بی طرفی در جنگ های هوایی
غالباً هر کشوری به هنگامی که در مقابل یک درگیری مسلحانه قرار می گیرد باید میان شرکت یا عدم شرکت در آن درگیری، یعنی میان جنگ و بی طرفی یکی راانتخاب کند. هیچ کشوری نمی تواند در زمان حمله متخاصم باشد و حمله کند و هنگامی که به او حمله می شود مدعی بی طرفی شود.^[۲۱۶]
بیطرفی در درگیری های مسلحانه ناشی از اراده یک کشور است که از حضور در جنگ امتناع می کند در این صورت کشور بی طرف و سایر کشورهای متخاصم در روابط خود تابع قواعد و مقرراتی به نام حقوق بی طرفی هستند.
با توجه به اینکه حقوق جنگ حاکم به مناسبات میان کشورهای درگیر و متخاصم است نمی توان حقوق بی طرفی را بخشی از حقوق جنگ دانست چرا که حقوق بی طرفی حاکم به مناسبات کشورهای بی طرف و کشورهای متخاصم است.
اما با این وجود از آنجایی که جنگ حقوق و تکالیفی برای کشورهایی که در آن دخالت ندارند نیز در پی دارد بنابراین حقوق بیطرفی در ضمن جدا بودن از حقوق جنگ، نمی تواند چندان مستقل و بی ارتباط با آن باشد زیرا مقررات مذکور در هر حال متاثر از حالت جنگ است ^[۲۱۷]و با توجه به اینکه در واقع هدف هر دو مشترک بوده و آن محدود کردن صدمات و لطمات ناشی از درگیری های مسلحانه است ^[۲۱۸]
و اساساً هم یکی از هدف های حقوق جنگ محدود کردن مخاصمه به طرف های درگیر و جلوگیری از گسترش آن به دول بیطرف است.^[۲۱۹]
عقیده بنیادینی که مبنای مفهوم بی طرفی است این است که کشورهای بیطرف ثالث شناخته می شوند زیست چنین کشورهایی نباید از حالت جنگ متأثر شود. در نتیجه کشورهای متخاصم نباید آنها را در نبرد دخالت دهند و بایستی مصونیت مطلق آنها را رعایت کنند. تکلیف متخاصمان، احترام به تمامیت ارضی و آزادی رفت و آمد کشورهای بی طرف است و در مقابل تکلیف کشورهای بی طرف خودداری از هر گونه دخالت من غیر حق در نبرد و نیز دادوستد با متخاصمان می باشد این دو اصل محور قرارداد بی طرفی است.^[۲۲۰]
با این حال، طبق مقررات حقوق بین المللی – بیطرفی صرفاً بر کنار ماندن از مخاصمه و نظاره کردن بر آن نیست، بلکه با متخاصمان در صلح زیستن را نیز ایجاب می کند.^[۲۲۱]
ب)تاریخچه بی طرفی
بی طرفی در زمان جنگ نیز همانند خود جنگ در سیر تاریخ شکل گرفته و متحول شده است
پیدایش بی طرفی در طول تاریخ روند خاصی را طی کرده است که در ذیل به روند تاریخی آن را براساس ادوار مختلف بررسی می نماییم
۱- دوران باستان: مهمترین مساله در این دوران این است که بی طرفی معنا و مفهومی نداشته و هیچ کشوری نمی توانسته از حضور در عرصه جنگ امتناع نماید. کشورها تنها راهی که پیش رو داشتند این بوده است که به نفع یکی از متخاصمین جبهه گیری کنند.^[۲۲۲]
در این دوران تلاش کشورها در عدم جانبداری از کشورهای درگیر جنگ اصولاً مورد استقبال قرار نمی گرفت^[۲۲۳]
در قرون وسطا حقوق بی طرفی با تحولی روبه رو می شود و آن این است که کشورهای ثالث اجباری به جبانبداری یکی از طرفهای درگیر در جنگ نداشتند^[۲۲۴]
در سبز فایل بی طرفی وارد حقوق بین المللی و مبتنی بر معاهده شد یعنی اگر معاهده ای مناسبات میان متخاصمان و دول بی طرف را مشخص نمی کرد کشورهای متخاصم خود را مجاز می دانستند که نیرو، اسلحه و مهمات از قلمرو کشور غیرمتخاصم عبور داده و نیز سربازانی از آن کشور استخدام کنند^[۲۲۵]
در این زمان وضع حقوقی مفهوم بی طرفی در تجارت دریایی نیز چندان مناسب نبود.^[۲۲۶]
«در قرن هجدهم دو تحول عمده در حقوق بین الملل صورت پذیرفت: اول آنکه هر وقت قلمرو دولت بی طرف مورد تجاوز قرار گرفت، جبران غرامت مطرح و پذیرفته شود. دوم، حق تعقیب نیروهای شکست خورده دریایی و زمینی در قلمرو دولت بی طرف شناخت شود» ^[۲۲۷]در نهایت در سال ۱۹۰۷ در لاهه کنفرانسی تشکیل شده که چندین عهدنامه را تصویب نمود که از این میان عهدنامه پنجم آن در خصوص حقوق و تکالیف کشورهای بی طرف در جنگ زمینی و دیگری عهدنامه ۱۳ در مورد حقوق و تکالیف کشورهای بی طرف در جنگ دریایی بود.^[۲۲۸]
در طول جنگ جهانی اول ما شاهد نقض حقوق بی طرفی هستیم چنانکه در کشورهای بی طرف خیلی زود از جانب هر دو طرف متخاصم به ستوه آمدند …. تجاوزات دیگری که در این جنگ به حقوق بی طرفی وارد آمد عبارت بود از: انهدام کشتی های توقیف شده کشورهای بی طرف، غرق کردن کشتی های بی طرف بدون هشدار قبلی، محاصره بنادر و سواحل کشورهای بی طرف، مداخله در امر تجارت کشورهای بی طرف ^[۲۲۹]
در جنگ جهانی دوم نیز نظام بی طرف کاملاً از هم فرو پاشید زیرا این جنگ یک جنگ جهانی به معنای واقعی خود بود.
اما از سال ۱۹۴۵ به بعد رویه سازمان ملل متحد چنین بود که حقوق بی طرفی کماکان مجزاست و عهد نامه های ۱۹۰۷ لاهه به هیچ وجه حتی به طور ضمنی نسخ نشده است. بنابراین مقررات حقوق بی طرفی به قوت خود باقی و قابل اعمال میان مناسبات کشورهاست.

بین فردی
روابط تیمی
ایجاد شراکت
انعطاف پذیری
ارتباطات

توانمندی تغییر
خود توسعه ای
هدایت گروه
شناخت سازمان یادگیرنده

کارشناسی حرفه ای
شایستگی های سطح سازمان / راهبردی / نظامی / سازمان فنی / تخصصی

نمودار۲-۸- مدل پنج شایستگی اصلی مدیریت در ارتش کانادا به همراه قابلیت های مورد نظر
منبع: بابایی ، ۱۳۸۵ ، ۴۳
الگوی شایستگی مدیریتی در بخش عمومی کشور کانادا ، شامل تعدادی شایستگی فرعی در قالب ۵ دسته قابلیت اصلی است که در جدول ۲-۵- نشان داده شده است:
جدول شماره ۲-۵- الگوی شایستگی های مدیریتی در بخش عمومی کشور کانادا

چارچوب عناصر رهبری

قابلیت های فرعی موجود در ۵ عنصر مدیریت که هر عنصر بر اهمیت مسئولیت، دامنه­ وظایف مدیران با توجه به سطح مدیر، پست و … تغییر کرده و معمولاً متناسب با مدت زمان ارائه­ خدمات، رتبه، ارشدیت، حرفه ای گرایی و اعتبار، افزایش می یابد.

کارشناسی حرفه ای^[۵۳]

فراست کارکردی و تبحر تخصصی و فنی، شناخت و توسعه طراحی محیط نظامی و سازمانی، داشتن ظرفیت و صلاحیت برای ایجاد تحول در سیستم و به کارگیری در سطوح راهبردی و مطرح سازمان

توانمندی شناختی^[۵۴]

شایستگی چپ مغزی، تحلیل، حل مساله و شایستگی اساسی؛ برای تفکر و فعالیت عقلایی لازم با نظم فکری جهت اخذ تصمیم گیری های قوی و اتخاذ تصمیمات درست؛ شایستگی نوآورانه؛ راهبردی و خلاقیت مربوط به قسمت راست مغزی جهت یافتن روش های نوین، مقاصد خارج از چارچوب و عرف و راه حل هایی که برای مسائل و موضوعات که قبلاً کشف نشده اند، می باشد.

توانمندی اجتماعی^[۵۵]

انعطاف پذیری، رفتاری معنی و صادقانه است؛ به همراه مهارتهای ارتباطی که شناخت و اتصال تفاوت ها را شفاف می کند. این توانمندی ها با تبحر بین فردی، باعث متقاعدکنندگی می شود، روابط تیمی که منجر به ایجاد همبستگی و تعهد و هماهنگی می شود و قابلیت ایجاد شراکت، ترکیب شده و منجر به ایجاد روابط راهبردی می گردد.

توانمندی تغییر ^[۵۶]

خودتوسعه ای، برای اطمینان از خودثمربخشی^[۵۷]، توانمندی هدایت گروه^[۵۸] برای کسب اطمینان از بهبود واحد تحول گروه، به همراه شناختی از ویژگی های سازمان یادگیرنده، کاربردهای یک سازمان یادگیرنده و توانمندی مدیریت دانش است.

ویژگی های درونی^[۵۹]

ارزش ها، کمال، صداقت و قابلیت اعتماد، اعتبار، وفاداری، شجاعت، فداکاری، روحیه، نظم، استدلال حرفه ای در منطق، اخلاقیات و روحیات ناشی از درونی سازی، کارسازی، جرات و برون گرایی در وظایفی که اطمینان می دهد.

نمودار (۳-۱): مقایسه قدرت آنتی اکسیدانی اسانس تجاری و خالص دارچین بر اساس قدرت شلاته کنندگی………. ۵۲
نمودار(۳-۲): مقایسه خاصیت آنتی اکسیدانی دو اسانس تجاری و خالص دارچین بر اساس قدرت احیاکنندکی……. ۵۳
فهرست شکل ها

عنوان صفحه
شکل (۲-۱): مکانیسم عمل، رادیکالهای آزاد در اکسیداسیون چربی ها………………………………… ۵
شکل(۲-۲): تشکیل هیدروپراکسید……………………………………………………………………………………………………….. ۷
شکل( ۲-۳) :ساختمان شیمیایی برخی آنتی اکسیدانهای طبیعی و سنتزی …………………………………………………. ۱۴
شکل( ۲-۴ ): طبقه بندی آنتی اکسیدان ها بر اساس مکانیسم عمل………………………………………………………….. ۱۷
شکل(۲-۵):کاربردهای مختلف آنتی اکسیدان ها در مواد غذایی …………………………………………………………….. ۲۱
شکل (۲-۶) :ساختمان شیمایی بعضی ترکیبات متشکله عصاره رزماری……………………………………………………. ۲۶
شکل (۲-۷) :ساختمان شیمیایی آلفاتوکوفرول و آلفاتوکوترینول ………………………………………. ۲۷
شکل (۲-۸) :ساختمان شیمیایی لسیتین (فسفاتیدیل کولین) ……………………………………………. ۲۸
شکل(۲-۹) :ساختمان شیمیایی آسکوربیل پالمیتات ……………………………………………………………………………… ۲۹
شکل(۲-۱۰): بخش های مختلف گیاه دارچین …………………………………………………………………………………… ۳۰
شکل (۲-۱۱): پوست درخت دارچین ……………………………………………………………………………………………… ۳۲
شکل (۲-۱۲): پودر دارچین ……………………………………………………………………………………………………………. ۳۲

شکل (۲-۱۳)-اسانس دارچین ………………………………………………………………………………………………………… ۴۰
چکیده
این مطالعه جهت مقایسه ترکیبات شیمیایی و اثر آنتی اکسیدانی اسانس دارچین آزمایشگاهی^[۱] دو اسانس تجاری^[۲] طراحی شده است.اسانس آزمایشگاهی به روش تقطیر با آب و توسط دستگاه کلونجر استخراج شد.و اسانس های تجاری از بازار محلی خریداری شد.
جهت شناسایی ترکیبات شیمیایی اسانس ها آنالیز دستگاهی (GC/MS) صورت گرفت.ترکیبات اصلی شناسایی شده اسانس دارچین آزمایشگاهی به ترتیب سینام آلدئید (۷۷%)،سینام آلدئید دی متیل استات (۶/۶%)،آلفا کاپائین (۶%) و دلتا کادنین (۳%) بودند.نتایج حاصل از آنالیز دستگاهی نشان داد که ترکیبات اصلی اسانس آزمایشگاهی از ترکیبات اسانس تجاری متفاوت بود و ترکیبات اصلی شناسایی شده در دو اسانس تجاری به ترتیب سینام آلدئید،ترانس کاریو فیلن، لینالول و اوژنول بودند.
اثر آنتی اکسیدانی اسانس ها با سه روش مختلف شلاته کنندگی آهن^[۳] ، قدرت احیا کنندگی^[۴] و اثر ضد رادیکالی DPPHارزیابی شد. در این رابطه اسانس آزمایشگاهی در تست شلاته کنندگی قوی تر از دو اسانس تجاری بود،اما به از لحاظ آماری در دو تست احیا کنندگی و ضد رادیکالی DPPH ضعیف تر از دو اسانس تجاری بود.(۰۵/۰ <p).
به طور کلی از میان سه اسانس،اسانس تجاری اثر آنتی اکسیدانی بهتری را نسبت به اسانس آزمایشگاهی از خود نشان داد.این شواهد می تواند به دلیل پایین بودن میزان ترکیبات فنولی و مونوترپنی در اسانس آزمایشگاهی باشد.
کلمات کلیدی: فعالیت آنتی اکسیدانی، آزمایشگاهی، تجاری،اسانس، cinnamomum zeylanicum
فصل اول مقدمه:
۱-۱- مقدمه:
اکسیداسیون مواد غذایی بویژه روغن ها موجب کاهش ارزش تغذیه ای ماده غذایی و نیز تشکیل هیدروپروکسیدها، ترکیبات کربونیلی بدبو،مالون دی آلدئید ها ،آلکانها وآلکنها می شود.همچنین اکسیداسیون می تواند کیفیت شیمیایی و ارگانولپتیک مواد غذایی را تحت تاثیر قرار داده و باعث ایجاد سرطان، دیابت و بیماری های قلبی_ عروقی در مصرف کنندگان شود، لذا مسئله ناپایداری اکسیداسیونی و جلوگیری از آن از طریق افزودن آنتی اکسیدان ها برای پایداری موادغذایی و حفظ سلامت مهم می باشد.(نیلفر و همکاران^[۵]۲۰۰۴)

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

نگاهی به کارهای پژوهشی صورت گرفته در زمینه صنایع غذایی در دنیا نشان می دهد که حجم عمده این تحقیقات در چند سال اخیر روی موضوع غذاها و ترکیبات سلامتی زا و نیز نگهدانده های طبیعی متمرکز بوده است که این خود نمایانگر تمایل و استقبال جهانی از این ترکیبات می باشد و این امر با محرز شدن خواص سرطان زایی و ضد سلامتی بسیاری از ترکیبات شیمیایی شدت گرفته است.هدف اصلی استفاده از آنتی اکسیدان ها به عنوان افزودنی غذایی،حفظ کیفیت غذا و افزایش عمر نگهداری آن است.استفاده از آنتی اکسیدان ها ضایعات مواد خام وافت مواد مغذی را کاهش داده و انواع چربی هایی را که می توانند در فرآورده های ویژه مورد استفاده قرار بگیرند را توسعه دهد.آزادمرد (۲۰۱۰)
با این حال آنتی اکسیدان های سنتزی علی رقم این که طی فرآیندهای حرارتی و شرایط نگهداری موثر عمل می کنند استفاده از آنها به خاطر احتمال سمی بودن از دیدگاه امنیت موادغذایی بحث بر انگیز است.به گونه ای که قوی ترین آنتی اکسیدان سنتزی یعنی (TBHQ)^[6] در ژاپن، کانادا و اروپا اجازه مصرف ندارد و بوتیلات هیدروکسی آنیزول (BHA)^[7] نیز از لیست ترکیباتی که عموما ایمن شناخته شده اند (GRAS)^[8] حذف شده است.لذا تحقیق در رابطه با آنتی اکسیدان های طبیعی به عنوان جایگزینی برای آنتی اکسیدان های سنتزی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.ایکبال و بانگر^[۹](۲۰۰۷)
۱-۲- هدف:
دارچین به عنوان طعم دهنده در مواد غذایی کاربرد فراوانی دارد وعلاوه بر آن امروزه به عنوان ضدعفونی کننده زخم های سطحی، برای درمان اسهال و مشکلات دستگاه گوارش، درمان سرماخوردگی در علم پزشکی استفاده می شود . همچنین برای درمان ناراحتی کلیه و معده و همچنین دیابت نوع ۲ نیز کاربرد دارد. در ضمن اثری مشابه پنی سیلین داشته و به عنوان داروی تب بر به صورت قرص و کپسول در آمریکا و کانادا در داروخانه ها موجود است. علاوه بر موارد مذکور دارچین دارای فعالیت آنتی اکسیدانی بالایی نیز بوده و روغن موجود در آن دارای خواص آنتی باکتریایی و آنتی اکسیدانی می باشد و از این خصوصیات دارچین به عنوان یک نگهدارنده در مواد غذایی برای افزایش مدت زمان ماندگاری مواد غذایی استفاده می شود. .
با آگاهی از مطالب مذکور از دیر باز در ایران گرایش عمومی نسبت به این گیاه وجود داشته است و امروزه چند شرکت تجاری در داخل کشور اقدام به استخراج اسانس دارچین و توزیع آن در سطح کشور کرده اند. این اسانس ها در ظروف شیشه ای و به عنوان صد در صد خالص به فروش می رسد که گاهاً در ارتباط با اثر بخشی این اسانس ها در مقایسه با اسانس های استحصالی در آزمایشگاه ها شکایاتی از سوی متخصصین مطرح می باشد. لذا با توجه به اهمیت این موضوع این مطالعه به منظور ارزیابی ترکیبات و فعالیت آنتی اکسیدانی اسانس تجاری دارچین در مقایسه با اسانس خالص استخراج شده در آزمایشگاه انجام می شود.
هدف از این تحقیق و پژوهش ارزیابی اسانس تجاری دارچین از لحاظ ترکیبات شیمیایی و فعالیت آنتی اکسیدانی می باشد و در مرحله بعد مقایسه آن با اسانس خالص تهیه شده در آزمایشگاه است.
فصل دوم: کلیات و مروری بر منابع:
۲-۱- اکسیداسیون مواد غذایی:
بیشتر مواد غذائی حاوی چربی می باشند. چربی ها ارزش غذائی زیادی داشته و منبع انرژی محسوب می گردند اما عمر چربی ها محدود بوده و با گذشت زمان خصوصیات آنها تغییر می کند و ارزش غذائی آنها کاهش میابد.
روغن ها و چربی ها مانند بسیاری از مواد اشباع نشده به وسیله اکسیژن هوا اکسیده می شوند و نتیجه اکسیداسیون مداوم روغن، ظهور تندی^[۱۰] همراه با بو و طعم نامطبوع و در نتیجه غیر قابل مصرف شدن روغن می باشد. اگر چه فساد در چربی ها ممکن است به عللی غیر از اکسیداسیون مانند اثر آنزیم ها یا موجودات ذره بینی نیز پیش آید، از نظر عملی اکسیداسیون مهم ترین علت فساد روغن می باشد و نور و حرارت و بعضی ناخالصی ها مانند وجود آب و فلزات و پیگمان ها این عمل را تسریع می کند. روغن ها و چربی ها به تدریج اکسیژن را جذب می کنند و این جذب اکسیژن تا مدتی که آن را دوره مقدماتی می گویند بدون اینکه تغییری در بو و طعم روغن مشهود گردد ادامه می یابد. پس از این دوره جذب اکسیژن با سرعت بیشتری انجام می شود و سپس نسبت جذب کاهش می یابد. ترکیبات چند اشباع نشده روغن ها سریعتر از ترکیبات یک اشباع نشده و اشباع شده اکسیده می شوند. در مدت زمان لازم برای تند شدن روغن ها محتمل است که فقط ترکیبات چند اشباع نشده، اکسیداسیون خود بخود پیدا کرده و از این رو این ترکیبات کانون اصلی اکسیده شدن خودبخود روغن ها می باشند(فاطمی ،۱۳۷۸؛ قنبرزاده، ۱۳۸۸).
۲-۱-۱- مکانیسم اکسیداسیون :
برای مدت طولانی تصور می شد که ماده حاصل از اکسیداسیون، یک پراکسید حلقوی است. فارمر و همکاران درسال های ۱۹۴۰ نشان دادند که ماده تولید شده در اثر اکسیداسیون در حقیقت یک هیدرو پراکسید^[۱۱]) می باشد. بر طبق پیشنهاد این گروه مکانیزم فرایند اکسیداسیون اساساً بر پایه تشکیل رادیکال آزاد قرار دارد(فاطمی، ۱۳۷۸).
مکانیسم واقعی اکسایش پیچیده است و به طور کامل روشن نشده است، اما خصوصیات عمده آن مشخص و معلوم می باشد.اکسیداسیون چربی ها، رادیکالهای آزاد را بوجود می آورند که بعنوان کاتالیزورهای این پروسه محسوب می شوند، سوبسترای اولیه برای این واکنش ها، اسیدهای چرب غیراشباع چندگانه و اکسیژن می باشد. مکانیسم عمل، رادیکالهای آزاد در اکسیداسیون چربی ها در یک پروسه سه مرحله ای اتفاق می افتد: آنتولویچ^[۱۲] (۲۰۰۲)
آغاز (۲) انتشار (۳) مرحله پایانی. (شکل۱)

(شکل ۲-۱) مکانیسم عمل، رادیکالهای آزاد در اکسیداسیون چربی ها
در طی مرحله آغازین، رادیکالهای چربی مستقیما از اسیدهای چرب اشباع نشده در حضور گرما، دیگر رادیکالها و کاتالیزورها مانند یونهای فلزی بوجود می آیند. در مرحله انتشار رادیکالهای چربی با اکسیژن واکنش می دهد و رادیکالهی پروکسی را بوجود می آورد (LOO) در حالیکه در پی آن اتم هیدروژن از دیگر مولکولهای لیپید تجزیه می گردد و هیدروپراکسیدها (LOOH) و دیگر رادیکالهای چربی را بوجود می آورد. (شکل ۱)

۳-۶٫روایی و پایایی پرسشنامه
منظور از روایی این است که مقیاس و محتوای ابزار یا سوالات مندرج در ابزار گردآوری اطلاعات دقیقا متغیر ها و موضوع مورد مطالعه را بسنجد؛ یعنی این که داده های گردآوری شده عین واقعیت را نشان دهد (حافظ نیا،۱۸۲:۱۳۸۹)
جهت تایید روایی قبل از پخش پرسشنامه ، از اعتبار صوری استفاده شد بگونه ای که نسخه ای از پرسشنامه به چند نفر ازصاحبنظران فن پرسشنامه و استاد راهنما قرار داده شد و بعد از تایید به بوته آزمایش گذاشته شد. مقصود از پایایی این است که ابزار اندازه گیری تا چه حد در شرایط یکسان نتایج مشابهای را بدست میدهد.در این تحقیق برای اندازه گیری پایائی از روش آلفای کرونباخ استفاده میشود. در ابتدا ۳۰ نفر از جامعه آماری به صورت تصادفی انتخاب و پرسشنامه برای اولین مرتبه میان آنان توزیع شده است. سپس ضریب آلفای کرونباخ کل پرسشنامه با بهره گرفتن از نرم افزار SPSS محاسبه شد که درجدول مشاهده می شود. از آنجایی که ضریب آلفا از ۷۰% بیشتر می باشد می توان اعتماد قابل قبولی برای پرسشنامه باشد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

جدول۳-۴٫پایایی پرسشنامه بااستفاده ازآلفا کرونباخ

تعداد آیتم
α

۲۸
۸۴%

۳-۷٫روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
در فرایند تحقیق، پس از گردآوری داده‌ها، گام بعدی شامل تجزیه و تحلیل داده‌ها است.
برخی روش‌پژوهان، تجزیه ‌و تحلیل کمّی را به تحلیل توصیفی و تحلیل تبیینی (یا علّی) طبقه‌بندی کرده‌اند. در سطح تحلیل کمی توصیفی چگونگی توزیع داده‌های تجربی هر یک از متغیرهای مستقل و وابسته از طریق شاخص‌های آماری مناسب بیان می‌شود. در سطح تحلیل تبیینی با علت‌کاوی سروکار داریم و رابطه علّی میان متغیرها جستجو می‌شود.
البته برخی دیگر، تجزیه و تحلیل مقایسه‌ای را هم به انواع تجزیه و تحلیل کمّی اضافه کرده‌اند.در کلیه‌ی مراحل تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم افزار SPSS کمک گرفته شد. همان طوریکه در فصل چهارم به تفصیل به‌این موضوع خواهیم پرداخت اطلاعات در دو بخش توصیفی و استنباطی تجزیه و تحلیل می شود. در قسمت آمار توصیفی داده‌های بدست آمده به صورت جداول و نمودارهایی ارائه گردیده است.همچنین میانگین،درصد،فراوانی،انحراف استاندارد متغیرها را محاسبه می شود. برای تجزیه و تحلیل داده ها در این تحقیق از روش های آماری زیر استفاده می شود:
آزمون همبستگی پیرسون:از این آزمون جهت همبستگی ابعاد مدرسه هوشمند استفاده می شود.
آزمون تی مستقل:از این آزمون برای تعیین میانگین هریک از ابعاد مدرسه هوشمند و مقایسه بین دو وضعیت مطلوب وموجود استفاده می شود.
آزمون اسمیرنوف کلوگروف:از این آزمون برای تعیین استفاده از آزمون های پارا/ناپارامتریک استفاده می شود.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق
مقدمه
تجزیه و تحلیل داده ها برای بررسی صحت و سقم فرضیه برای هر نوع تحقیق از اهمیت خاصی برخوردار است. امروزه در بیشتر تحقیقاتی که متکی بر اطلاعات جمع آوری شده از موضوع مورد تحقیق می باشد، تجزیه و تحلیل اطلاعات بعنوان بخشی از فرایند روش تحقیق علمی، یکی از پایه های اصلی هر مطالعه و پژوهش به شمار میرود که به وسیله آن کلیه فعالیتهای تحقیقی تا رسیدن به یک نتیجه، کنترل و هدایت میشوند. داده های خام با بهره گرفتن از نرم افزار آماری spss مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند و پس از پردازش به شکل اطلاعات در اختیار استفاده کنندگان قرار می گیرند.
به عبارتی در این بخش، پژوهشگر برای پاسخگویی به مسأله تدوین شده یا تصمیم گیری در مورد رد یا تأیید فرضیه یا فرضیاتی که برای تحقیق در نظر گرفته است از روش های مختلف تجزیه و تحلیل استفاده میکند. لذا ذکر این نکته ضروری است که تجزیه و تحلیل داده های بدست آمده به تنهایی برای یافتن پاسخ پرسشهای پژوهش کافی نیست، تعبیر و تفسیر این داده ها نیز لازم است. ابتدا باید داده ها را تجزیه و تحلیل نمود و سپس نتایج این تجزیه و تحلیل را مورد تعبیر و تفسیر قرار داد.
اطلاعات جمع آوری شده از طریق پرسشنامه مذکور، در محیط نرم افزاری SPSS با اعمال آزمونهای آماری مناسب با توجه به فرضیات تحقیق، تجزیه و تحلیل گردید و در این فصل نتایج گردآوری شده و تجزیه و تحلیل های صورت گرفته داده ها بر مبنای استنباط آماری و به کمک فنون آماری مناسب، به منظور تأیید یا رد فرضیه تحقیق ارائه میشود.
در این بخش به منظور توصیف ویژگیهای نمونه، ابتدا داده های جمع آوری شده با بهره گرفتن از شاخص های آمار توصیفی خلاصه و طبقه بندی می شود، سپس با بهره گرفتن از شاخص های آمار استنباطی به تأًیید یا رد فرضیات می پردازیم و از این طریق نتایج حاصله از مشاهدات نمونه انتخابی به جامعه تعمیم داده می شود.
۴-۱٫آمار توصیفی
۴-۱-۱٫توزیع فراوانی زیرساخت های فناوری درجدول ۴-۱-۱ نشان داده شده.
جدول۴-۱-۱٫توزیع فراوانی زیرساخت فناوری

میانگین
کاملا مخالفم
مخالفم
تاحدودی
موافقم
کاملا موافقم
گویه ها

درصد
فراوانی

رشد سهم بازار

رشد سود

چگونه عمل می کند؟

تبلیغات و پیشبرد فروش

خدمات، پاداش ها، ارائه تخفیف

تا چه حدی قابل تشخیص است؟

آشکار

مبهم

۲-۲-۲٫ تفاوت بازاریابی سنتی با بازاریابی رابطه‌مند
کاندامپولی و دودی^[۲۳] (۱۹۹۹) معتقدند که در بازاریابی سنتی ارتباط فقط بین شرکت و مشتری وجود دارد که آن را ارتباط اولیه نام نهاده اند (شکل ۲-۱).
شکل ۲-۱: ارتباط در بازاریابی سنتی (منبع: Kandampully & Duddy, 1999, 320)
اما در بازار فوق رقابتی امروز و با افزایش استفاده ار فناوری در همه زمینه ها (که باعث کاهش طول عمر محصول می گردد)؛ وفاداری مشتریان از طریق ارائه بسته ها (مجموعه ای از محصولات و خدمات) که توسط شبکه ای از ارتباطات حمایت می گردد؛ حاصل می شود. بنابراین شرکت خواهان ایجاد شبکه ای از روابط با ذینفعان می باشد که برای مشتریان ارزشمند تلقی گردد (Kandampully & Duddy, 1999).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

این دو فرد از این روابط تحت عنوان ارتباطات ثانویه (شکل ۲-۲) یاد می کنند و معتقدند که شرکتها باید ارتباطات خود را از طریق اتحادیه های کاری استراتژیکی که با ذینفعان به وجود می آورند، ایجاد کنند. روابطی که رضایت مشتریان را در پی داشته باشد. داشتن روابط با ذینفعان مختلف، ارائه و کسب ارزش را برای شرکت به طور همزمان فراهم می سازد. این ارتباط دوسویه است. لازمه ایجاد ارتباط دوطرفه این است که شرکا به یکدیگر اعتماد و تعهد داشته باشند. در نتیجه شرکت، اتحادیه های کاری خود را با آن دسته از شرکا ایجاد می کند که دو اصل فوق را رعایت کنند. این تعریف ذینفعان داخلی و خارجی شرکت از قبیل کارکنان، خرده فروشان، تامین کنندگان و سهامداران را در بر می گیرد (Kandampully & Duddy, 1999).
شکل ۲-۲: ارتباطات ثانویه (ارتباطات در بازاریابی رابطه‌مند)
(منبع: Kandampully & Duddy, 1999, 320)
همچنین در جدول (۲-۲) زیر این تفاوت بهتر نشان داده شده است.
جدول ۲-۲: مقایسه تطبیقی بازاریابی رابطه‌مند و بازاریابی سنتی (منبع: Palmer, 2003, 115)

بازاریابی سنتی

بازاریابی رابطه‌مند

تمرکز بر فروش و جذب مشتریان جدید

تمرکز بر مشتری و حفظ مشتریان کنونی

اهداف کوتاه مدت

اهداف بلند مدت

فروش به مشتریان و بی نام و نشان

فروش به مشتریان شناخته شده و در دسترس

التزام محدود به مشتری

تعهد و التزام زیاد به مشتری